Naarmate het milieubewustzijn blijft toenemen, maken bedrijven in verschillende sectoren steeds vaker gewaagde beweringen over de duurzaamheid van hun producten en diensten. Niet al deze beweringen zijn echter juist of geloofwaardig, wat leidt tot het groeiende probleem van greenwashing: het misleiden van consumenten door een product of bedrijf ten onrechte als milieuvriendelijk voor te stellen. Deze week zullen we kijken naar het responsstandpunt van de Europese Unie, die de richtlijn inzake groene claims heeft geïntroduceerd, een essentieel onderdeel van haar bredere strategie in het kader van de Europese Green Deal, om ervoor te zorgen dat milieuclaims transparant, verifieerbaar en nauwkeurig zijn.

Wat is de Green Claim-richtlijn?

De Green Claims Directive (GCD), voorgesteld in maart 2023, speelt een sleutelrol in de doelstelling van de EU om tegen 2050 het eerste klimaatneutrale continent te worden. De richtlijn heeft tot doel te voorkomen dat bedrijven misleidende milieuclaims maken door strikte normen vast te stellen voor de manier waarop deze claims moeten worden gedaan en geverifieerd. Het overkoepelende doel is om consumenten betrouwbare, transparante informatie te geven over de duurzaamheid van de producten die ze kopen en tegelijkertijd bedrijven verantwoordelijk te houden voor hun claims. Dit raamwerk is ontworpen om consumenten sterker te maken en echt duurzame praktijken in wereldwijde waardeketens te bevorderen.

De richtlijn werd officieel aangenomen door het Europees Parlement op 17 januari 2024, waarmee een nieuw tijdperk van transparantie en verantwoording inzake milieuclaims werd ingeluid. Bedrijven moeten zich nu snel aanpassen aan deze nieuwe normen, zodat hun claims onderbouwd en verifieerbaar zijn, anders riskeren ze boetes te krijgen. Dit betekent een belangrijke verandering in de manier waarop milieuclaims worden gereguleerd, waarbij wordt aangedrongen op meer geloofwaardige en transparante praktijken in de bedrijfsvoering wereldwijd. Nu de richtlijn van kracht is, moeten bedrijven ervoor zorgen dat ze worden nageleefd om financiële sancties en reputatieschade te voorkomen.

Waarom is de Green Claims Directive ingevoerd?

De noodzaak van deze richtlijn werd duidelijk nadat uit een onderzoek van de Europese Commissie uit 2020 bleek dat meer dan 50% van de milieuclaims van bedrijven in de EU ofwel vaag of misleidend was, ofwel helemaal niet door gegevens werd ondersteund. Bovendien waren er in de hele EU meer dan 230 verschillende „groene” labels in gebruik, elk met een verschillende mate van transparantie, waardoor het voor consumenten moeilijk werd om de waarheid achter deze beweringen te onderscheiden. Deze inconsistenties creëerden een omgeving die rijp was voor greenwashing, waarbij bedrijven een concurrentievoordeel konden behalen door hun producten ten onrechte als duurzaam te adverteren, zonder enige zinvolle verantwoording af te leggen.

De Green Claims Directive is geïntroduceerd om deze problemen aan te pakken. Door ervoor te zorgen dat milieuclaims worden onderbouwd met geloofwaardige gegevens, onafhankelijk worden geverifieerd en op transparante wijze worden gecommuniceerd, beoogt de richtlijn het vertrouwen van de consument in duurzame producten te herstellen. Het moedigt bedrijven ook aan om te investeren in legitieme milieupraktijken in plaats van te vertrouwen op misleidende marketingtactieken.

Bron: Lisa Zadrozny Stausholm (2014) - Standup for Europe

Belangrijkste bepalingen van de richtlijn

De richtlijn inzake groene claims bevat verschillende belangrijke vereisten voor bedrijven die milieuclaims maken:

  1. Verificatie door derden: Milieuclaims moeten worden ondersteund door verifieerbare gegevens en onafhankelijk worden beoordeeld door een geaccrediteerde externe instantie om hun nauwkeurigheid en geloofwaardigheid te waarborgen.
  2. Transparantie in de etikettering: Bedrijven mogen alleen milieulabels gebruiken die robuust en betrouwbaar zijn en regelmatig worden herzien. Dit elimineert het gebruik van vage of zelf ontworpen labels die consumenten verwarren over de werkelijke impact van een product op het milieu.
  3. Sancties voor niet-naleving: De richtlijn legt bedrijven die niet aan de vereisten voldoen sancties op, met boetes tot 4% van de jaaromzet. Dit zorgt ervoor dat bedrijven hun milieuclaims serieus nemen en greenwashing-praktijken vermijden.
  4. Civiele vorderingen: Consumenten en externe organisaties kunnen ook civiele vorderingen tegen bedrijven indienen als ze van mening zijn dat een milieuclaim misleidend of onnauwkeurig is, wat een extra laag aansprakelijkheid toevoegt.
Bron: Europese Commissie - Green Claims

CRCF: een nieuw tijdperk voor koolstofkredieten

De Green Claims Directive (GCD) verwijst vaak naar het Carbon Removal Certification Framework (CRCF) van de EU, dat de basis legt voor de uitgifte van een nieuwe klasse van hoogwaardige koolstofverwijderingskredieten. Deze kredieten zouden afkomstig zijn van projecten binnen de EU en gecertificeerd zijn volgens de normen die zijn vastgesteld door de Europese Commissie. Er zijn gesprekken gaande over het beperken van milieuclaims tot alleen die kredieten die voldoen aan de strenge criteria van de CRCF, waarbij transparantie en verifieerbare milieueffecten worden gegarandeerd.

Nu het CRCF in het verschiet ligt, neemt de druk toe om verwijderingskredieten te integreren in het EU-emissiehandelssysteem (EU ETS), dat naar verwachting in 2040 te maken zal krijgen met een tekort aan kredieten. De integratie van CRCF-eenheden zou de vraag naar binnenlandse koolstofverwijderingsprojecten stimuleren en gereguleerde entiteiten meer manieren bieden om hun resterende emissies te compenseren. Beleidsmakers blijven echter aarzelen vanwege problemen in het verleden met het Clean Development Mechanism (CDM) van de VN, dat eindigde in 2020. Desondanks kunnen de strengere geschiktheidsnormen van het CRCF leiden tot hernieuwd vertrouwen in koolstofkredieten, waardoor de discussie nog jaren relevant blijft.

Wereldwijde impact

De Green Claim-richtlijn zal naar verwachting een aanzienlijke impact hebben op wereldwijde waardeketens, met name voor bedrijven die producten naar de EU exporteren. Als een van de grootste markten ter wereld bepaalt de EU-regelgeving vaak wereldwijde normen, wat betekent dat bedrijven buiten Europa aan deze nieuwe regels moeten voldoen als ze toegang tot de EU-markt willen behouden.

Voor bedrijven die al hebben geïnvesteerd in echte duurzaamheidsinitiatieven, zorgt deze richtlijn voor gelijke concurrentievoorwaarden, aangezien alle bedrijven moeten voldoen aan dezelfde strenge normen voor hun milieuclaims. Degenen die doorgaan met greenwashing krijgen te maken met financiële sancties, reputatieschade en mogelijk verlies van markttoegang.

De richtlijn sluit ook aan bij de bredere inspanningen van de EU om over te schakelen naar een circulaire economie en tegen 2050 een netto-nuluitstoot te bereiken. Door ervoor te zorgen dat alleen echt duurzame producten milieuvoordelen kunnen opleveren, moedigt de EU bedrijven wereldwijd aan om meer verantwoorde en transparante praktijken toe te passen.

De rol van Scature bij het ondersteunen van compliance

Bij Scature staan we volledig achter de doelstellingen van de Green Claims Directive en zetten we ons in om bedrijven te helpen bij de overgang naar transparante, verifieerbare duurzaamheidspraktijken. Met onze oplossingen voor koolstofbeheer en op de natuur gebaseerde oplossingen bieden we hulpmiddelen die bedrijven helpen om niet alleen te voldoen aan de wettelijke vereisten, maar ook om een zinvolle impact op het milieu te hebben. Onze diensten zorgen ervoor dat milieuclaims worden ondersteund door wetenschap, waardoor bedrijven de geloofwaardigheid krijgen die ze nodig hebben in een steeds milieubewuster wordende markt.